ارزیابی نوسانات بازار مسکن و رابطه آن با ادوار تجاری در اقتصاد ایران

ارزیابی نوسانات بازار مسکن و رابطه آن با ادوار تجاری در اقتصاد ایران حسن تحصیلی دانشجوی دکتری دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی عباس شاکری استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی عبد الرسول قاسمی استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی مصطفی سلیمی فر استاد دانشگاه فردوسی مشهد اسفندیار جهانگرد استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی تاریخ دریافت:2/6/90 تاریخ پذیرش: 20/8/90 چکیده مسکن سهم قابل توجهی از هزینه خانوار را به خود اختصاص می دهد و از طرفی سهم پانزده درصدی ارزش افزوده مسکن از تولید کل و شاخص هفتاد در صدی پیوند پیشین با سایر بخشها نشان دهنده اهمیت آن در تولید است و لذا شناخت ماهیت بازار مسکن هم برای تولید کننده آن و هم برای تقاضا کننده آن – و در نتیجه هم برای سیاستگذاران- اهمیت پیدا می کند. مهمترین جنبه بازار مسکن، نوسانات آن است که بر اساس بیشتر مطالعات، راهنمای نوسانات اقتصاد کلان( ادوار تجاری) است. موضوع این مطالعه شناخت نوسانات بازار مسکن و رابطه آن با ادوار تجاری در اقتصاد ایران است. دوره مورد بررسی سالهای 2009-1971 را در بر می گیرد. تولید ناخالص داخلی به عنوان متغیر مرجع و متغیرهای: پروانه های ساخت مسکن، تولید مسکن، زیربنای ساخته شده، سرمایه گذاری در مسکن، اشتغال در مسکن و قیمت مسکن به عنوان متغیرهای بازار مسکن انتخاب گردیده اند. ابتدا لگاریتم متغیرها با استفاده از فیلتر هادریک- پرسکات طی دو مرحله به اجزاء: روند، نامنظم و ادواری تفکیک گردیده و به بررسی رابطه میان ادوار متغیرها پرداخته شده است. همچنین تغییر پذیری نسبی، تداوم و هم حرکتی ادوار مورد برآورد و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که بیشترین تغییر پذیری مربوط به سرمایه گذاری در مسکن بوده و بیشترین تغییر پذیری نسبی نیز در سرمایه گذاری در مسکن، اشتغال در مسکن و تولید مسکن مشاهده می شود. ضریب خود همبستگی نیز نشان می دهد که همه متغیرها از پایداری بالائی برخوردار هستند. در ادامه به آزمون علیت گرنجر پرداخته که نتایج حاصله، رابطه علی میان پروانه های ساخت و تولید کل را رد نموده، علت بودن قیمت مسکن برای تولید کل و علت بودن تولید کل برای سایر متغیرهای مسکن را تأیید می نماید. تحلیل نقاط برگشت نشان می دهد که متغیرهای مسکن – به غیر از پروانه های ساخت- هم حرکتی معناداری با تولید کل دارند. همچنین سرمایه گذاری در مسکن و قیمت مسکن با تولید کل همزمان بوده در حالی که تولید مسکن و اشتغال در مسکن نسبت به تولید کل دو دوره تأخیر دارند.